Eind 19e begin 20e eeuw werden loodjes gebruikt als verzegeling voor van alles en nogwat. Zo werd een loodje aangebracht als bewijs van accijnsbetaling, als verzegeling van een zak voer of zelfs als verzegeling van een treinwagon.
Loodjes zijn altijd leuk om te vinden, met name omdat er vaak letters op staan die aangeven om wat voor lood het gaat.
Op het landje bij Hasselt waar ik al een tijdje aan het zoeken ben vond ik deze week ook weer een leuk loodje. Daar moeten we meer van weten.
Aan de voorzijde van het loodje zie ik drie letters staan. NTF. Dat zal vast een afkorting zijn, maar deze ken ik nog niet.
Aan de achterzijde staat een cirkel met daaromheen diverse letters. Ik zie een ‘K’, ‘CO’en ‘TR’. Let LINGO begin. Ik heb een hulplijn nodig.
Google is mijn vriend. Ik kom uit bij een blog van collega metaalzoeker Marc. Hij heeft eenzelfde loodje gevonden.
Het blijkt te gaan om een loodje van de Nederlandsche Thermo Chemie Fabrieken. Nooit van gehoord, dus we zoeken verder om meer over dit bedrijf en het loodje te weten te komen.
De achterzijde blijkt een stempel te zijn van de Rijkscontroledienst.
Het woord Rijkscontrole in combinatie met NTF op het loodje wijst volgens ChatGPT vrijwel zeker op een officiële verzegeling of controle van een product of vracht. Hier is wat dit zou kunnen betekenen:
1. Controle door de overheid:
• Het loodje kan zijn gebruikt door de overheid (Rijkscontrole) om aan te geven dat de inhoud van een vracht, zak of container gecontroleerd en goedgekeurd was.
• Dit kwam veel voor bij chemische of industriële producten die onder toezicht vielen, zoals meststoffen, chemicaliën of brandstoffen.
2. Verzegeling door NTF (Nederlandse Thermochemische Fabrieken):
• De combinatie NTF en Rijkscontrole suggereert dat dit loodje gebruikt werd om zakken of containers met producten van NTF te verzegelen.
• De aanwezigheid van Rijkscontrole wijst erop dat het een gecontroleerd product was, bijvoorbeeld om te garanderen dat het aan wettelijke normen voldeed, zoals zuiverheid of samenstelling.
Historische waarde:
Dergelijke loodjes zijn typisch voor de periode van de late 19e eeuw tot de 20e eeuw, toen loodverzegelingen standaard waren voor transport en kwaliteitscontrole. Ze zijn nu zeldzame artefacten die inzicht geven in de handels- en industriële geschiedenis.
Even verder zoeken op internet levert een sluitende determinatie op. Het komt eigenlijk nooit voor dat er in documenten direct verwezen wordt naar loodjes. Wat een gelukje dat het hier wel het geval is. Het gaat dus om een keurmerk voor diervoeding. Blijkbaar werd er vroeger aardig gerommeld met diermeel.
Om erachter te komen in welke tijd dit precies speelde moeten we nog iets verder speuren.
Op 18 februari 1925 richtte José Vigevéno samen met Charles Mozes Nijveen de N.V. Nederlandsche Thermochemische Fabrieken (N.T.F.).
Op de locatie waar in de jaren 1925/1926 de fabriek in Sumar werd gebouwd was vanaf 1912 vleesfabriek ‘De Phenix’ gevestigd. Eigenaar hiervan was de in Leeuwarden wonende Charles Mozes Nijveen, net als Vigevéno van Joodse afkomst. Nijveen bezat in Leeuwarden ook nog een paardenslachterij. De fabriek werd op 15 april 1926 geopend.
Sumar moest de eerste worden in een rij van destructiebedrijven in een landelijke opzet. Door de crisis van de 30er jaren van de vorige eeuw zijn deze ambitieuze plannen echter nooit verwezenlijkt.
In de Tweede Wereldoorlog namen Duitse bewindvoerders het destructiebedrijf over en lieten het in 1945 in een onttakelde toestand achter.
In 1996 veranderde de naam van het bedrijf in Rendac. In 2003 opnieuw een naamsverandering. Sindsdien prijkt de bedrijfsnaam Sonac op de gevel.
Foto’s: Historische Kring Sumar.